وقتی صحبت از خودرو و تصادف با عابر پیاده باشد، اکثر ما حق را به عابر می‌دهیم و راننده را مقصر اصلی حادثه می‌دانیم! اما آمارهای رسمی منتشر شده در فروردین ماه 97 نشان می‌دهد عامل 30 درصد تصادفات درون‌شهری، عابرین پیاده هستند؛ حتی عابران پیاده در 10 درصد تصادفات برون‌شهری نیز حضور داشته‌اند و قوانین در برخی شرایط حق را کاملا به راننده می‌دهد.
طبق آمارها ۲۸ درصد از تصادف‌هایی که باعث فوت می‌شوند فقط در شهر تهران مربوط به عابران پیاده است. تنها در 7 ماه ابتدایی امسال بیش از ۲ هزار عابرپیاده به علت تصادفات جان‌شان را از دست داده‌اند. معمولا هم 58 درصد این تصادف‌ها در برزگراه‌ها اتفاق می‌افتد. مسیری که عابر اصلا نباید از آنجا برای رفت‌وآمد استفاده کند. اگر بهعنوان یک عابر در شهر تردد می‌کنید، مقاله زیر را تا انتها بخوانید تا همه‌چیز را درباره قوانین راهنمایی‌ورانندگی تصادف با عابر پیاده بدانید.
فهرست مطالب
مراحل قانونی تصادف با عابر پیاده در ایران
بیشتر مردم فکر می‌کنند این تنها رانندگان هستند که باید قوانین راهنمایی‌ورانندگی را رعایت کنند و مراقب حضور بعضا ناگهانی عابران پیاده جلوی ماشین‌شان باشند. اما آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی؛ وظایفی را برای عابر پیاده مشخص کرده و قوانین راهنمایی و رانندگی صرفا مختص به ماشین‌ها و رانندگان نیست؛ یکی از اصلی‌‌ترین وظایف عابران پیاده مربوط به استفاده از پیادهروها است. به‌طور کلی برای استفاده عابر پیاده از پیادهروها قوانین زیر وجود دارد:
- عبور از پیاده‌رو
عابران پیاده باید در محل‌هایی که پیاده‌رو وجود دارد از سطح سواره‌رو استفاده نکنند.
عابرین پیاده باید در مکان‌هایی که پیاده‌رو وجود ندارد یا غیرقابل تردد است، از منتهی‌الیه سمت چپ سواره‌رو و عکس جهت حرکت وسایل نقلیه عبور نمایند.
عابران پیاده وظیفه دارند برای عبور از عرض راه‌ها و خیابان‌ها، فقط از معبر مخصوص عابر پیاده، خط‌کشی عابر پیاده، پل‌های هوایی و گذرگاه‌های زیرزمینی مجاز استفاده کند.
- عدم توقف در مسیر سواره‌رو
عابران پیاده نباید اصلا در سطح پیاده رو توقف کنند. این توقف به هر دلیل از جمله سوار شدن به وسیله‌ی نقلیه، صحبت کردن با راننده و سرنشینان وسایل نقلیه، و یا خرید و فروش غیر مجاز است.
قوانین تصادف با عابر پیاده همچنین می‌گوید:
- عابران پیاده باید به علائم راهنمایی و چراغ‌ها توجه داشته و در تقاطع‌ها با مشاهده چراغ سبز (چراغ عابر) حرکت نمایند و هنگامی که چراغ عابر قرمز بود عبور نکنند.
- عابران پیاده باید از دویدن، پریدن و ورود ناگهانی به سطح سواره‌رو خودداری کنند و مراقب حرکت وسایل‌نقلیه باشند.
- عابران نباید از حصار آزادراه‌ها بگذرند و هرگز در بزرگراهها و خیابان‌ها از لابلای درختان و بوته‌های حاشیه و میانه‌ی راه عبور نکنند.
- عابران پیاده نباید در خیابان‌های اصلی و بزرگراهها، خارج از گذرگاه‌های تعیین شده حرکت کنند
البته رانندگان هم موظف هستند در صورتی عابر پیاده از محل‌های تعیین‌شده و مجاز عبور نماید، در فواصل مناسب که به وسیله خط‌کشی یا میخ‌کوبی یا سایر علایم جهت عبور پیادگان مشخص می‌شود ایست کامل کنند در غیر این صورت تخلف محسوب شده و برای آنها قبض جریمه صادر می‌شود.
تصادف با عابر پیاده و فرار
اگر تصادف فقط باعث خسارت مالی شود، فرار راننده مقصر مشمول مجارت نمی‌شود. منها در تصادفات با آسیب و خسارت جانی یا خدای نکرده فوت عابر، فرار راننده جرم محسوب می‌شود. به‌طور کلی ماده ۷۱۷ قانون مجازات اسلامی می‌گوید: بی‌احتیاطی و عدم رعایت قوانین در شرایط تصادف با عابر پیاده می‌تواند ۲ تا ۶ ماه حبس برای راننده به‌دنبال داشته باشد. اگر هم راننده‌ای بعد از تصادف با عابر پیاده فرار کند این مجارت بیشتر هم می‌شود. معمولا مجازات راننده‌ای که پس از صدمه زدن به یک شخص فرار می‌کند بیش از دو سوم بیشترین مجازات تعیین شده در قانون خواهد بود.
تصادف با عابر بدون کروکی
برای شکایت از راننده مقصر در تصادف با عابر پیاده داشتن کروکی ضروری است. منتها اگر به‌دلیل شرایط اضطراری حادثه شرایط دریافت کروکی در زمان تصادف ممکن نبود. فرد آسیب‌دیده می‌تواند از طریق کلانتری و ارائه مشخصات و توضیح در مورد تصادف، شکایت علیه راننده مسبب حادثه ثبت کند. با این کار پرونده تصادف توسط مقامات قضایی بررسی می‌شود. اگر هم تقصر راننده در حادثه مشخص شود، بیمه راننده مقصر باید هزینه‌های معالجه و احیانا غرامت آسیب‌های بدنی وارد‌شده در تصادف را پرداحت کند.
تصادف با عابر پیاده در کوچه و خیابان
تصادف با عابر پیاده در خیابان بیشتر مواقع به‌دلیل تخلفات عابران پیاده است. تخلفاتی مثل:
- بی‌توجهی به خط‌کشی عابران
- استفاده نکردن از پل عابر پیاده
- بی‌توجهی به چراغ قرمز خیابان
- ورود ناگهانی به سطح سواره‌رو
معمولا در صورت بروز حادثه‌ای که عابر پیاده در آن دخیل است مثل عبور او از معابر غیرمجاز، کارشناسان تصادفات راهور ناجا صحنه تصادف را بررسی کرده و سهم تقصیر هر یک از طرفین، یعنی هم عابر پیاده و هم راننده را مشخص می‌کنند. در این شرایط موارد زیر توسط کارشناسان مورد بررسی قرار می‌گیرد:
- مسکونی یا غیرمسکونی بودن معبر
- بزرگراه یا معبر اصلی بودن
- فرعی یا کوچه بودن
- امکان عبور برای عابر
- وجود چراغ و علائم راهنمایی و رانندگی
- سایر موارد موجود در محل.
تصادف با عابر پیاده در اتوبان و جاده
مطابق ماده 4 قانون ایمنی راه‌ها و راه آهن «ورود و عبور عابرین پیاده و انواع وسایل نقلیه غیر مجاز و عبور دادن دام در بزرگراهها و همچنین توقف وسایل نقلیه در خطوط عبور ممنوع است. هرگاه به دلایل مذکور حادثه‌ای رخ دهد که منجر به ضرب یا جرح یا قتل یا خسارت مالی شود راننده مجاز که وسیله نقلیه او مجاز به حرکت در بزرگراه باشد نسبت به موارد فوق مسئولیتی نخواهد داشت.
یعنی در تصادف با عابر پیاده در جاده معمولا راننده مقصر حادثه نخواهد بود. هرچند که همچنان باید دیه فرد آسیب‌دیده یا فوت‌شده را پرداخت کند. خیلی وقت‌ها هم در این شرایط درصد تقصیر عابر و راننده توسط کارشناسان راهنمایی‌ورانندگی و قضایی تعیین می‌شود.
تصادف با عابر پیاده زیر پل هوایی
براساس ماده 26 قانون رسیدگی به تخلفات راهنمایی‌و رانندگی در راه‌هایی که برای عبور عابران پیاده علائم، تجهیزات و مسیرهای ویژه اختصاص داده شده است؛ عابران باید هنگام عبور از عرض یا طول سواره‌رو با توجه به علائم راهنمائی و رانندگی منصوبه در محل، از نقاط خط‌کشی‌شده، گذرگاه‌های غیرهمسطح و مسیرهای ویژه عبور کنند.
پس اگر تصادف عابر پیاده با ماشین زیر پل هوایی و حومه آن اتفاق بیفتد، عابر مقصر صد درصد حادثه خواهد بود. با این حال دیه به او تعلق می‌گیرد. درواقع عدم مسئولیت راننده مذکور مانع استفاده شخص ثالث از مقررات بیمه نخواهد بود. فقط با توجه به اینکه راننده مقصر حادثه نیست مسئولیت کیفری مثل حبس و جزای نقدی برای او بریده نمی‌شود. در این شرایط شرکت بیمه با ارائه قرار منع تعقیب یا حکم برائت راننده ملزم به اجراء تعهدات موضوع بیمه نامه به مصدوم یا ورّاث متوفی است.
حریم پل عابر پیاده چند متر است؟
معمولا هر بزرگراه یا اتوبانی با نرده‌های فلزی بسته شده تا عابر پیاده از این گذرگاه‌ها عبور نکند. این نرده‌ها درواقع حریم پل عابر هستند. معمولا هم حریم پل عابر بسته به محل قرارگیری پل (اتوبان، خیابان عریض و …) متفاوت است. مثلا در اتوبان‌ها و به‌دلیل سرعت بالای ماشین‌ها باشد ۲۰۰ متر این طرف و آن طرف پل را حریم پل هوایی در نظر می‌گیرند. در سایر راه‌ها و خیابان‌ها هم بسته به شرایط معبر بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ متر حریم پل هوایی محسوب می‌شود.
تصادف با عابر پیاده منجر به فوت
اگر تصادف خودرو با عابر پیاده باعث فوت شود، راننده مقصر باید پرداخت دیه پرداخت کند. مبلغ دیه کامل انسان هم هرسال توسط قوه قضاییه تعیین می‌شود. مثلا برای سال 1401 دیه کامل انسان در ماه‌های حرام 800 میلیون تومان و در ماه‌های غیرحرام 600 میلیون تومان است.
برای پرداخت دیه توسط بیمه شخص ثالث راننده مقصر هم، اگر راننده مصر و ورثه متوفی خودشان توافق دارند، شرکت‌های بیمه می‌توانند، بدون رأی مراجع قضائی هم مبلغ دیه را پرداخت کنند.
هرچند براساس قانون تصادف‌های منجر به فوت دارای یک جنبه عمومی جرم هم هستند. یعنی همان‌طور که گفته شده از ۶ ماه تا ۳ سال حبس هم برای راننده درنظر گرفته می‌شود. البته راننده می‌تواند از بیمه شخص ثالث بهعنوان وثیقه استفاده کند.
تصادف با عابر پیاده بدون گواهینامه
فوت در تصادف معمولا قتل عیر عمد محسوب می‌شود. حتی تخلفات رانندگی مثل سرعت غیرمجاز یا رد کردن چراغ قرمر باعث تصادف شده باشد، راننده مقصر قصاص نمی‌شود اما همچنان باید به خانواده و بازماندگان متوفی دیه پرداخت کند.
البته اگر راننده گواهینامه نداشته باشد موضوع فرق می‌کند و سختگیری‌های قانون در این شرایط بیشتر خواهد بود. درواقع اگر راننده مقصر تصادف با عابر پیاده گواهینامه نداشته باشد باید حتما موضوع به مراجع قضایی ارجاع داده شود. شرکت بیمه هم در این شرایط خسارت شخص ثالث را پرداخت می‌کند ولی بعدا تمام یا بخشی از این مبلغ را از بیمه‌شده بدون گواهینامه می‌گیرد.
چه زمانی در تصادفات عابر پیاده مقصر است؟
طبق ماده ۳۳۳ قانون مجازات‌های اسلامی اگر عابر پیاده از معابری که برای وی ممنوع است عبور نماید و سانحه‌ای رخ دهد که منجر به فوت یا مصدوم شدن وی شود، و اگر در این شرایط راننده با سرعت مطمئنه و مجاز در حرکت بوده و همچنین وسیله نقلیه نقص فنی نداشته باشد و در عین حال قادر به کنترل وسیله نقلیه نباشد و با عابر برخورد نموده باشد، راننده مقصر حادثه نیست.
مطابق ماده ۳۳۱ «هر کس در محل‌هایی که توقف در آنجا جایز نیست متوقف شده یا شیی و یا وسیله‌ای را در این قبیل محل‌ها مستقر سازد و کسی اشتباهاً و بدون قصد، با شخص و یا شیی یا وسیله مزبور برخورد کند و بمیرد، شخص متوقف یا کسی که شیی یا وسیله مزبور را در محل مستقر ساخته عهده‌دار پرداخت دیه خواهد بود، و نیز اگر توقف شخص مزبور با استقرار شیی و وسیله مورد نظر موجب لغزش راهگذر و آسیب کسی شود، مسئول پرداخت دیه صدمه یا آسیب وارده است مگر آنکه عابر با وسعت راه و محل، عمدا قصد برخورد داشته باشد که در این صورت نه فقط خسارتی به او تعلق نمی‌گیرد بلکه عهده‌دار خسارت وارده نیز میباشد.»
اگر عابران پیاده به وظایف و قوانین مرتبط با عابر عمل نکنند، در صورت بروز حادثه اگر راننده تمام قوانین و مقررات را رعایت نماید اما نتواند وسیله‌ی نقلیه را کنترل نموده و از تصادف و بروز خسارت جانی و مالی جلوگیری کند مسئولیتی نخواهد داشت.
دیه تصادف با عابر پیاده چقدر است؟
در تصادف با عابر پیاده عدم مسئولیت راننده به معنای منع استفاده شخص ثالث یا وراث قانونی متوفی از مزایای بیمه برای دریافت دیه مصدومیت یا فوت نیست. یعنی جتی اگر عابر پیاده خودش مقصر تصادف باشد، باز هم بیمه شخص ثالث خودرو باید دیه عابر پیاده مقصر را پرداخت کند.
میزان دیه و سایر شرایط استفاده از بیمه توسط مراجع قانونی ذیصلاح مشخص می‌شود. اگر هم وسیله نقلیه بیمه نباشد، دیه عابر پیاده از صندوق تأمين خسارت‌های بدنی شخص ثالث پرداخت می‌شود.
